تولید و نگهداری کشت سلولی گیاه Achillea millefolium L. و مقایسه متابولیت‌های تولید شده در کالوس با گیاه کامل

مقدمه: گیاه بومادران (Achillea millefolium L.) گیاهی پایا، ایستاده از خانواده کاسنی می‌باشد. این گیاه در نقاط مختلف ایران و جهان می‌روید. گیاه بومادران عمدتاً حاوی اسانس، فلاونویید، آلکالویید و تانن است و دارای خواص درمانی مختلف می‌باشد. با توجه به اهمیت و کاربرد وسیع اسانس گیاه بومادران در زمینه‌های گوناگون دارویی، آرایشی، بهداشتی و غذایی تصمیم بر آن شد که کشت سلولی گیاه مورد بررسی قرار گیرد. هدف: هدف از این مطالعه، تولید و نگهداری کالوس از بذر گیاه بومادران، بررسی توانایی کالوس برای تولید متابولیت‌های ثانویه و مقایسه آن با متابولیت‌های تولید شده در گیاه کامل بوده است. روش بررسی: بذرهای گیاه بومادران با قرار گرفتن در محلول‌های استریل کننده، سترون شدند. پس از قرار گرفتن بذرها در محیط آگار 8/0 درصد و تولید دانه رست، قسمت‌های فوقانی دانه‌رست در شرایط کاملاً استریل به محیط کشت MS اتوکلاو شده که دارای مقادیر مشخصی از هورمون‌های گیاهی بود منتقل و جهت رشد و ایجاد کالوس در گرمخانه در دمای 27 - 25 درجه سانتی‌گراد نگهداری شدند. بعد از ایجاد مقادیر لازم از کالوس، عصاره دی‌کلرومتانی کالوس تهیه و به دستگاه GC/MS تزریق گردید. اسانس حاصل از سرشاخه‌های هوایی گیاه کامل هم جهت تعیین ترکیبات موجود به دستگاه GC/MS تزریق شد. یافته‌ها: نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که بیشترین درصد ترکیبات موجود در اسانس گیاه را آلفا – پینن، بتا – پینن و کاریوفیلن اکساید تشکیل می‌دهند. در مقابل، کالوس هیچ‌گونه ترکیب اسانسی تولید نکرده است. اما بررسی مقدماتی روی عصاره کالوس نشان داد که سلول‌ها، تانن تولید کرده‌اند. نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است که کالوس به دست آمده از گیاه بومادران در محیط MS و با هورمون‌های گیاهی فوق نمی‌تواند تولید روغن فرار نماید اما کالوس مزبور توانسته است تانن تولید نماید.